nke South Sudan Ndị omeiwu mba kwesịrị iwepụta ngwa ngwa mgbanwe nke National Security Service (NSS) iji kwụsị njide aka ike na mmegbu nke ndị ejidere, Human Rights Watch kwuru taa. Ndị ọchịchị kwesịkwara ịhụ na ụlọ ọrụ nchekwa ahụ tọhapụrụ ndị niile ejidere n'ụzọ na-ezighi ezi na Juba, isi obodo, na n'ebe ndị ọzọ na mba ahụ ma jide ndị niile na-akpata mmegbu.
Jehanne Henry, onye isi otu onye isi n'Africa na Human Rights Watch kwuru, "Ụlọ ọrụ nchekwa obodo South Sudan anọwo na-ebuso ndị na-akatọ gọọmentị na ndị mmegide ndọrọ ndọrọ ọchịchị ọgụ zuru oke kemgbe ọtụtụ afọ. "Site na nguzobe gọọmentị ịdị n'otu, ndị isi South Sudan kwesịrị igosi ugbu a na ha dị oke mkpa maka ịkwụsị mmegbu ndị a na ijide ndị kpatara ya."
Gọọmenti South Sudan na ndị isi mmegide kwesịrị iguzobe gọọmentị ịdị n'otu ọhụrụ na February 22, 2020, dịka usoro iwu siri dị. Nkwekọrịta udo nke 2018 revitalized. Ndị omeiwu mba, ndị omeiwu South Sudan, ga-atụle iwu ọhụrụ iji megharịa nhazi, atumatu, na usoro nke ọrụ nchekwa n'etiti ndị ọzọ n'ime ụbọchị na-abịa, tupu e guzobe ọchịchị ọhụrụ.
Ndị omebe iwu kwesịrị ibute ụzọ n'ịhazigharị NSS Act (2015) iji gbochie ụlọ ọrụ ahụ ime njide na ijide ndị mmadụ ma hụ na mkparịta ụka zuru oke na nke sara mbara maka mgbanwe ahụ. Ndị ọchịchị kwesịkwara imechi ebe niile eji eji n'enweghị ikike ma tọhapụ ma ọ bụ bo ha ebubo nke ọma ma bufee ha n'aka ndị uwe ojii, Human Rights Watch kwuru.
Human Rights Watch akpọkuola ndị ọchịchị South Sudan ugboro ugboro ka ha mee ya kpachie ikike NSS na nchịkọta ọgụgụ isi, dị ka a tụrụ anya ya Usoro mgbanwe nke 2011, nke nyere ụlọ ọrụ ahụ iwu ka ha “lekwasị anya n'ịchịkọta ozi, nyocha na inye ndị ọchịchị dị mkpa ndụmọdụ.”
Human Rights Watch, South Sudan Human Rights Commission, na ndị ọzọ edepụtala ma kọọ akụkọ maka usoro njide na njide aka ike, ịta ahụhụ, na ịmanye ndị ọrụ nchekwa mba na-apụ n'anya, na-enweghị obere ihe ọ bụla maka mmegbu ndị ahụ. NSS A na-edobekarị ndị ejidere n'ọnọdụ adịghị mma N'ụlọnga enweghị ikike, enweghị akwụkwọ, ụlọnga nzuzo yana n'ime ụlọ mkpọrọ juru na enweghị nri, mmiri na nlekọta ahụike ezughị oke.
Tupu e guzobe ọchịchị ọhụrụ, NSS abawanyela mmegide nke ndị nkatọ, na-emebi ohere maka echiche ndị na-emegide na mkparịta ụka ọha na eze dị egwu.
Na mbido February, ndị ọrụ NSS na Maridi boro ebubo ejidere onye nta akụkọ egwuregwu maka "ịgbasa ozi na-ezighi ezi megide steeti" ma jiri osisi na ọkpọkọ tie ya ihe, isi mmalite ndị nwere ntụkwasị obi gwara Human Rights Watch. N'ọnwa Jenụwarị, Ndị ọrụ NSS nwụchiri Ijoo Bosco, onye nta akụkọ na-arụ ọrụ na otu ụlọ ọrụ redio dị na Torit, ka akọọrọ maka ịgbasa ozi gbasara mmachi gọọmentị United States megide osote onye isi ala mbụ, Taban Deng Gai, maka mmegide ikike mmadụ.
Na December 2019, Ndị ọrụ NSS nwụchiri ma nwụchie onye enyemaka nkuzi na Mahadum Western Bar el Ghazal dị na Wau maka akọwara ịchịkọta ndị agha nnupụisi megide ndokwa nchekwa nke nkwekọrịta udo. A tọhapụrụ ya na Jenụwarị n'ebuboghị ya.
Opekempe, mmadụ 100 ka ejidere n'isi ụlọ mkpọrọ NSS, nke a maara dị ka Blue House, na Juba. Ha gụnyere ma ndị ọrụ nchekwa ejidere maka ebumnuche ịdọ aka ná ntị yana ndị nkịtị ejidere n'enweghị ebubo, ọtụtụ mgbe ruo ogologo oge, dịka isi mmalite ndị nwere ntụkwasị obi siri kwuo. Otu onye ejidere dị otú ahụ bụ Riek Malual Kuei, onye na-ere ahịa na njedebe 30s, nke ndị ọrụ NSS nwụchiri na Juba na October 9, 2017. E jidere ya n'ihi na a kọrọ na ọ na-eme azụmahịa ego maka ndị mmegide agha, Sudan People's Liberation Movement/Army ( SPLM/A-IO). A ka ejidere Kuei n'isi ụlọ ọrụ NSS dị na Juba n'enweghị ebubo ma ọ bụ ikpe.
The Iwu NSS na-enye ụlọ ọrụ ikike sara mbara nke njide, njide, nyocha, njide, na onyunyo. Ọ gụnyeghị nkwa iji gbochie njide akaghị aka na ịta ahụhụ ma ọ bụ mmeso ọjọọ ndị ọzọ, ma gụnye usoro na-enye NSS ihe mgbochi iji jide maka mmebi ikike mmadụ. Na ebe ọ na-achọ ka NSS kpọbata ndị ejidere n'ihu onye ọka ikpe ma ọ bụ onye ọka ikpe n'ime awa 24 nke ejidere ha, NSS adịghị adịkarị.
Dịka akụkụ nke nkwekọrịta udo eweghachitere aka na Septemba 2018 gọọmentị kwetara imezigharị ụlọ ọrụ ahụ, yana akụkụ nchekwa ndị ọzọ. N’ọnwa Jenụwarị afọ 2019, kọmishọna na-enyocha iwu gbasara iwu nyefere nrụzigharị n'iwu NSS n'aka ndị ọrụ ikpe ziri ezi maka nleba anya na ihe ngosi n'ihu ọgbakọ omebe iwu mba.
Ndozigharị ndị a tụrụ aro na-amachi, mana anaghị ewepụ ikike ụlọ ọrụ nke njide na njide, yana mebie mmekpa ahụ. Ha na-ejigide ikike nleba anya nke ụlọ ọrụ ahụ, na-enweghị nleba anya zuru oke, ma na-enye ohere "mpụ megide steeti" sara mbara dịka ihe ndabere maka njide. Iwu a tụrụ aro na-akọwa mpụ ahụ dị ka “ọrụ ọ bụla a na-eduzi na imebi iwu… gọọmentị” ma rụtụ aka n'otu mpụ ahụ na Iwu Mpụ 2008, nke na-edochaghị anya.
Ndị isi South Sudan kwesịrị imezigharị iwu iji kpachie ọrụ na ike ndị NSS n'ezie. Ha kwesịrị inye iwu ka emechie ebe niile n'enweghị ikike ma hapụ ndị ejidere ma ọ bụ nyefee ha n'aka ndị ọrụ mmanye iwu maka ebubo na ikpe. Ndị ọchịchị South Sudan kwesịkwara ijide ndị kpatara ajọ mmetọ NSS kemgbe ọtụtụ afọ, Human Rights Watch kwuru.
Henry kwuru, "Ndị isi South Sudan kwesịrị ijide n'aka NSS na-akparị mmadụ, mpụta nke usoro Sudan ochie, nke mmegbu nke ọha mmadụ jụrụ nke ọma," Henry kwuru. "Ndị omebe iwu South Sudan kwesịrị ịgafe mmezigharị a chọrọ na iwu nchekwa wee mee ka ụlọ ọrụ a kwekọọ n'ụkpụrụ mba ụwa."
