Ọnụ akụ na ụba nke ịkpa ókè agbụrụ

Ịkwado ịkpa ókè agbụrụ nke usoro ihe omume bụ mkpa omume; o nwekwara ike ime ka akụ na ụba sie ike, Joseph Losavio, ọkachamara n'ihe banyere obodo ukwu, akụrụngwa, na ọrụ obodo na World Economic Forum, kwuru n'isiokwu a nke isiokwu ya bụ "Kedu ihe ịkpa ókè agbụrụ na-efu anyị niile".

George Floyd. Breonna Taylor. Ahmaud Arbery. Ndị ojii America atọ gburu n'omume na-echetara ụwa na ịkpa ókè agbụrụ ka dị adị na United States. Mkpesa mmalite oge okpomọkụ sochiri, n'agbanyeghị na ọnwụ ndị ahụ kpalitere, bụ ngosipụta nke oke iwe na obi nkoropụ na ịkpa ókè agbụrụ nke na-akpagbu obodo ahụ kemgbe mmalite ya.

Ka ngagharị iwe na-agbasa n'ụwa niile, ọtụtụ ndị malitere ilekwasị anya n'ịdị n'otu ha na ndị ojii America gaa na ikpe na-ezighị ezi agbụrụ n'ime obodo ha. Adama Traoré. João Pedro Matos Pinto. David Dungay, Jr. Aha dị iche iche sitere na mba dị iche iche, mana ka ndị ọnwụ ha nwụrụ na-amanye nyochagharị nke ọnụnọ zuru ụwa ọnụ nke ịkpa ókè agbụrụ ma ziga ndị na-eme ngosi n'okporo ámá ka ha chọọ mma.

Ịchọ ka a kwụsị ịkpa ókè agbụrụ, na ihe ngwọta maka ihe nketa ya, ọ bụghị nanị n'omume ziri ezi kama ọ na-akwalite mmepe akụ na ụba. Ịga n'ihu ịgọnarị ịdị adị nke ịkpa ókè agbụrụ, na ịjụ imegide ya, ga-eduga n'ime ụwa na-adịchaghị mma, nke na-adịchaghị mma, na-enwechaghị ọganihu.

Ọmụmụ nke mba

Mba United States nwere ọtụtụ agbụrụ kemgbe nnwere onwe ya, United States agbasiwo mbọ ike imeri ihe ọtụtụ ndị na-ezo aka dị ka “mmehie mbụ ya”—ịgba ohu—na ịkpa ókè agbụrụ nke sochiri mkpochapụ ya. ịkpa ókè agbụrụ na-aga n'ihu na-anyịgbu United States, na ndị isi ojii eburula ibu nke ihe nketa ya.

ịkpa ókè agbụrụ na ngalaba ndị uwe ojii Amerịka bụ nnukwu nsogbu. Dị ka nyocha nke Washington Post na Guardian, Ndị uwe ojii na-egbu ndị oji America ji okpukpu abụọ karịa ndị ọcha mgbe ha na-ejighị ngwa agha. Ọ bụ ezie na nke a bụ otu n'ime ụdị ịkpa ókè agbụrụ a kacha mara amara, nsogbu ahụ na-aga nke ọma karị.

Dịka ọmụmaatụ, ịkpa ókè agbụrụ jupụtara na nkà mmụta ọgwụ-na 2016, US National Academy of Sciences chọpụtara na pasent 29 nke ndị ọcha afọ mbụ ụmụ akwụkwọ ahụike America chere na ọbara ndị isi ojii na-agbakọ ngwa ngwa karịa nke ndị ọcha, na pasent 21 kwenyere na ndị isi ojii nwere. usoro nchebe siri ike. Nghọtahie dị otú ahụ na-ebutekarị nlekọta mgbochi na-adịghị mma na ọgwụgwọ dị ala, na-ebute ahụike dị njọ maka ndị ojii karịa ndị ọcha n'ofe osisi. Otu nnyocha nke American Heart Association bipụtara chọpụtara na echiche ahụike ịkpa ókè agbụrụ nyere aka na ụmụ nwanyị ojii na America bụ nke atọ nwere ike ịnwụ n'ihi ọrịa obi karịa ụmụ nwanyị ọcha.

ịkpa ókè agbụrụ egbochila ọganihu akụ na ụba Black ruo ọtụtụ iri afọ. Uru nke post – Agha Ụwa nke Abụọ GI Bill, nke kpalitere uto nke klaasị etiti America, bụ ndị a gọnarịrị ndị isi ojii na nkwụsi ike nke ndị otu ọcha nke Congress si South na-achọ ịmanye nkewa agbụrụ — ndị dike agha ma ọ bụ. “Redlining,” amụma nchịkwa ụlọ obibi nke Federal nke jụrụ ịgbanye ego mgbazinye na mpaghara ojii, mechibidoro ndị Black America n'otu ụzọ a na-ahụkarị maka ịkpakọba akụ na ụba, nwe ụlọ. Ihe ndị a niile ekerewo òkè na oghere akụ na ụba na-adịgide adịgide nke Oji na-acha ọcha. Dabere na akụkọ McKinsey nke 2019, ezinaụlọ ndị isi ojii nwere akụ na ụba okpukpu iri karịa ezinụlọ ndị ọcha.

Liberté, égalité, fraternité—wụsa qui?

Ọtụtụ mba ndị ọzọ, dị ka France, na-enwetakwa ịkpa ókè agbụrụ gbanyere mkpọrọgwụ n'otu aka ahụ, ọ bụ ezie na akụkọ ifo nke mba ahụ na-ekwu na ọ bụ ọha mmadụ nke na-eji agba agba agba. Gọọmenti jụrụ ịchịkọta ọnụ ọgụgụ gbasara okwukwe, agbụrụ, ma ọ bụ ụcha akpụkpọ ahụ na ngụkọ ya. Echiche nke ndị na-achị eluigwe na ala na-ekpuchi ịkpa ókè agbụrụ nke oge a sitere na arụrụala ndị mere eme. Dị ka ọ dị n’ọtụtụ mba ndị dị na Europe, a na-aghọtahiekarị òkè France na-ekere n’ịkwalite ịgba ohu dabeere n’agbụrụ ndị ọchịchị n’America, na-eduga ná nkwenkwe na ịkpa ókè agbụrụ bụ ụwa ọhụrụ, ọ bụghị ụwa ochie, nsogbu.

Dị ka Maboula Soumahoro, onye ọkachamara n'ihe ọmụmụ ndị si mba ọzọ n'Afrịka na Mahadum Tours, gwara France 24, "N'ihi na ịgba ohu bụ iwu na-akwadoghị n'ala ala, ndị mmadụ na France nwere echiche na akụkọ ihe mere eme agbụrụ a nke e ji mara ụwa nke oge a bụ naanị nchegbu. Amerika,” na-agbakwụnye na “France apụghị ịhụ ịkpa ókè agbụrụ. France eche ọ bụ kpuru ìsì ịhụ ịkpa ókè agbụrụ.” Ọjụjụ a na-ajụ ịhụ agbụrụ, na iwu gọọmentị nke na-enweta site na ya, na-ahapụ mba ahụ na-adịghị njikere iji dozie ịkpa ókè agbụrụ.

Ndị uwe ojii na France nwere ike ịdị obere egbu egbu karịa ka ọ dị na United States, mana ime ihe ike na ịkpa ókè na-elekwasị anya n'obere agbụrụ karịa ndị France bụ ndị ọcha. Ụmụ okorobịa ndị a na-ewere dị ka ndị isi ojii ma ọ bụ Arab na-enwekarị ike ihu nyocha njirimara. Pasent 20 nke ndị na-eto eto ndị isi ojii ma ọ bụ ndị Arab French kọrọ na ha bụ ndị a na-emegbu obi ọjọọ na mkparịta ụka ndị uwe ojii na nso nso a-karịrị pasent 8 nke ndị ọcha ha.

Otú ọ dị, dị ka ọ dị na United States, ịkpa ókè agbụrụ a na-agbasa karịa ọgwụgwọ ndị uwe ojii. N'obodo ebe okpukperechi na agbụrụ na-enwekarị mmekọrịta siri ike, ndị ikom a na-ewere na ha bụ ndị Alakụba site n'aka ndị na-ewe mmadụ n'ọrụ bụ ihe ruru okpukpu anọ ka ha ga-enweta ajụjụ ọnụ ọrụ karịa ndị a na-ahụ anya dị ka Ndị Kraịst, dịka ụlọ ọrụ na-eche echiche Institut Montaigne (Valfort 2015) si kwuo. Nnyocha nke 2018 nke Mahadum Paris-Est Créteil chọpụtara na ndị na-achọ ọrụ nwere aha ndị Arab na-ada ụda nwetara 25 pasent ole na ole karịa ndị nwere aha French.

Ọchịchị agbụrụ—ma ọ bụ ịkpa ókè agbụrụ—ọchịchị onye kwuo uche ya?

Echiche Brazil gbasara ịkpa ókè agbụrụ gbanyere mkpọrọgwụ n'ọdịdị onwe ya nke obodo ya. Nye ọtụtụ ndị, a na-ele obodo ahụ anya dị ka "ọchịchị onye kwuo uche agbụrụ" - nke sitere na nkwenkwe na Brazil gbanwere kpọmkwem site na 1888 mkpochapụ nke ịgba ohu (mba ikpeazụ na Western Hemisphere ime otú ahụ) na-ekere òkè, ọchịchị onye kwuo uche nke agbụrụ dị iche iche, na-ezere ịkpa ókè. edebere n'iwu na obodo dịka United States na South Africa. N'uche nke ọtụtụ ndị Brazil, ịkpa ókè agbụrụ na ịkpa ókè adịghị adị na Brazil-E kwuwerị, Brazil enwebeghị iwu dịka Jim Crow segregation ma ọ bụ ịkpa ókè agbụrụ, yabụ kedu ka ọ ga-esi bụrụ ịkpa ókè agbụrụ n'ezie?

N'agbanyeghị na mba ebe ndị Africa na-ele mmadụ anya n'ihu ma ọ bụ ndị zuru oke n'Africa bụ ndị ka n'ọnụ ọgụgụ, ndị isi ojii na Brazil na-azụ azụ n'azụ ndị ọcha n'ụdị ihe ngosi ndụ bụ isi. Ndị isi ojii Brazil na-akawanye njọ na inweta agụmakwụkwọ. Dịka ọmụmaatụ, na 2012 ihe na-erughị pasent 13 nke ndị Afro-Brazil ndị dị afọ 16 natara agụmakwụkwọ postsecondary, isi 15 dị ala karịa ndị ọcha (Pereira 2016).

Ụfọdụ ga-ekwu na nke a bụ ndịrịta iche, ọ bụghị agbụrụ; Otú ọ dị, otu nnyocha chọpụtara na n'ime ụdị ejima Brazil n'otu ezinụlọ ebe a na-akpọ otu onye na-acha ọcha na nke ọzọ na-abụghị nke ọcha, ejima na-abụghị ọcha bụ ihe ọjọọ dị iche iche na inweta agụmakwụkwọ, karịsịa ma ọ bụrụ na ejima ahụ bụ nwoke (Marteleto and Dondero 2016) .

Ndị isi ojii Brazil na-ebukwa oke ime ihe ike n'aka ndị mmanye iwu. Na 2018, ndị uwe ojii gburu mmadụ 6,220 na Brazil, na agbanyeghị na-anọchite anya ihe dị ka ọkara nke ndị obodo, pasent 75 nke ndị e gburu bụ ndị ojii (Sakamoto 2019).

Ihe usoro ihe ndị a nwere nsonaazụ akụ na ụba zuru ebe niile. Nnyocha nke Institutelọ Ọrụ Geography na Statistics nke Brazil chọpụtara na 2019 na nkezi ego ndị ọrụ ọcha na-enweta pasenti 74 karịa nke ndị ọrụ ojii na agba aja aja — oghere nke kwụsiri ike ruo ọtụtụ afọ. Ọbụna n'otu ọkwa agụmakwụkwọ, ndị ikom Afro-Brazil nwetara nanị pasent 70 nke ego ndị ikom ọcha yiri ya, na ụmụ nwanyị Afro-Brazil nanị pasent 41.

Ọnụ ego akụ na ụba

ịkpa ókè agbụrụ nke usoro bụ nsogbu zuru ụwa ọnụ. Ọ bụ eziokwu, e nwekwara arụmụka siri ike nke omume maka ịza ya. Agbanyeghị, otu ihe a na-elegharakarị anya na mkparịta ụka a dị oke egwu bụ akụkụ akụ na ụba sara mbara. N'ihi na ọ na-egbochi ndị mmadụ iji ike akụ na ụba ha eme ihe, ịkpa ókè agbụrụ na-ebu nnukwu ụgwọ akụ na ụba. Obodo na-akpa ókè agbụrụ nwere ike ịbụ nke siri ike n'ụzọ akụ na ụba.

Dịka ọmụmaatụ, ọdịiche akụ na ụba dị n'etiti ndị ọcha America na ndị isi ojii na-atụ anya na ọ ga-efu akụ na ụba US n'etiti $ 1 trillion na $ 1.5 trillion na oriri efu na ntinye ego n'etiti 2019 na 2028. Nke a na-atụgharị gaa na ntaramahụhụ GDP nke 4 ruo 6 pasent na 2028 (Noel) na ndị ọzọ 2019).

Ma ọ bụ chee echiche banyere France, ebe GDP nwere ike ịrị elu 1.5 pasent n'ime afọ 20 na-esote-ego akụ na ụba nke ijeri $ 3.6-site n'ibelata ọdịiche agbụrụ na ịnweta ọrụ, oge ọrụ, na agụmakwụkwọ (Bon-Maury na ndị ọzọ 2016). Na-agba akaebe na Brazil, nke na-atụfu nnukwu ego oriri na itinye ego n'ihi obodo ndị a na-ekewaghị ekewa.

Ihe otiti zuru ụwa ọnụ

N’ezie, ọ bụghị nanị mba atọ a ga-enwe ịkpa ókè agbụrụ, mmetụta ya na-emebi emebi n’etiti ọha na eze na nke akụ̀ na ụba, na mkpa ọ dị inwe nkwenye sara mbara banyere ịdị adị ya.

Dịka ọmụmaatụ, na ntuli aka nke ndị Australia mere n'ihi ngagharị iwe George Floyd, pasent 78 nke ndị zara ajụjụ kwuru na ndị ọchịchị US achọghị ikwu okwu ịkpa ókè agbụrụ. Naanị pasent 30 kwenyere na e nwere ịkpa ókè agbụrụ n'ụlọ ọrụ ndị uwe ojii Australia. Echiche a megidere ma ahụmahụ ndụ nke ụmụ amaala Australia karịsịa yana na $ 44.9 ijeri Alfred Deakin Institute kwenyere na ịkpa ókè agbụrụ na-efu Australia n'etiti 2001 na 2011.

Ka ọ dị ugbu a, ihe omume ịkpa ókè agbụrụ dị iche iche na China megide ndị mbata Africa na-emebi mmekọrịta azụmahịa na itinye ego na China na Africa na-enye nnukwu ego. Dị ka Yaqiu Wang, onye na-eme nchọpụta na Human Rights Watch si kwuo, nke a bụ ikpe ọzọ nke ịgọnarị ịkpa ókè, "ebe ndị ọchịchị China na-ekwu na 'enweghị ndidi' maka ịkpa ókè, ma ihe ha na-eme ndị Africa na Guangzhou bụ akwụkwọ ọgụgụ dị otú ahụ."

Mba ekwesịghị ịgbalị ilebara ịkpa ókè agbụrụ anya naanị n'ihi na ọ ga-enyere aka mmepe akụ na ụba ha. Ọ bụ ụgwọ ụmụ amaala ha ji. Agbanyeghị, ụwa kwesịrị ịghọta na ntinye aka n'ịkwanyere ikike mmadụ na nha anya agbụrụ ekwesịghị ịbụ nkwupụta nke ụkpụrụ. Ọ kwesịrị ịbụ oku ime ihe, kwadoro site na usoro ndị na-arụsi ọrụ ike iji kweta, ghọta, tụọ, na ikpochapụ ịkpa ókè agbụrụ. Ụwa nọ n'ọnọdụ ntụgharị, ọ dịkwa n'aka ndị na-eme iwu anyị izute oge a. Ọ bụrụ na ọ bụghị, ịkpa ókè agbụrụ ga-anọgide na-eri anyị niile.

JOSEPH LOSAVIO bụ ọkachamara na obodo, akụrụngwa, na ọrụ obodo na World Economic Forum.

Echiche ndị e gosipụtara na akụkọ na ihe ndị ọzọ bụ nke ndị odee; ha anaghị egosipụta iwu IMF.