Nnyocha ọhụrụ nke Òtù Ahụ Ike Ụwa (WHO) mere achọpụtala na ọnụ ọgụgụ ọrịa a na-akọ na ihe mberede ahụike metụtara ihu igwe na nnukwu Horn Africa eruola ọkwa kachasị elu na narị afọ a, na-eme ka nsogbu ahụike dịwanye njọ na mpaghara ebe nde mmadụ 47. na-eche nnukwu agụụ ihu. Ọtụtụ akụkụ nke mpaghara ahụ na-alụ ọgụ maka ụkọ mmiri ozuzo kacha njọ n'ime opekata mpe afọ 40, na-atụ anya ọdịda nke oge mmiri ozuzo nke ise a na-enwetụbeghị ụdị ya ugbu a, ebe akụkụ ndị ọzọ na-eche oke idei mmiri na esemokwu ihu.
"Mgbanwe ihu igwe na-enwe mmetụta ebe a na ugbu a na ahụike nke ndị Africa na nnukwu mpi Africa. Ọdịda nke oge mmiri ozuzo anọ na-esochi emebiela ụwa wee chụpụ ndị mmadụ n'ụlọ ha na-achọ nri na mmiri," Dr Matshidiso Moeti, Onye isi ngalaba WHO na mpaghara Africa kwuru. "Ọ dị oke mkpa na ndị isi ụwa kwekọrịtara n'ịkwụsị ịrị elu okpomọkụ na 27th Nzukọ mgbanwe ihu igwe nke United Nations (COP27) nke na-eme n'ụzọ kwesịrị ekwesị na Africa. Dị ka kọntinent anyị bụ ndị kacha nta na-ahụ maka okpomoku zuru ụwa ọnụ, mana n'etiti ndị mbụ nwetara mmetụta ọjọọ ya. "
Nyocha nke mba asaa dị na nnukwu mpi Africa - Djibouti, Ethiopia, Kenya, Somalia, South Sudan, Sudan na Uganda - dekọrọ 39 na ntiwapụ, idei mmiri na ihe omume ahụike ọha na eze ndị ọzọ n'etiti 1 Jenụwarị na 30 October 2022. Nke a adịlarị. ọnụ ọgụgụ kacha elu kwa afọ kọrọ kemgbe 2000, nke fọdụrụ ọnwa abụọ n'afọ. Mwapụta nke anthrax, measles, cholera, yellow fever, chikungunya, meningitis, na ọrịa ndị ọzọ na-efe efe na-akpata ihe karịrị 80% nke nnukwu ihe ahụike ọha na-akọ, na ụkọ mmiri ozuzo, idei mmiri na ọdachi ndị ọzọ ruru 18%.
Ọtụtụ nde ụmụaka na-erubeghị afọ ise na-eche na ha na-eche nnukwu erighị ihe na-edozi ahụ ihu, na-abawanye ohere ha nwere ọ bụghị naanị agụụ, kamakwa nke ga-esi na ya pụta n'oge ọrịa na-efe efe n'ihi adịghị ike nchebe. Ụmụaka na-eri nri na-adịghị ahụkebe na-adịkarị mfe ịrịa ọrịa ụmụaka na-ahụkarị. N'ụwa niile, 45% nke ndị na-erubeghị afọ 5 na-anwụ na erighị ihe na-edozi ahụ.
"N'ime afọ anọ gara aga, ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ chere oke agụụ ihu na nnukwu mpi Africa amụbaala okpukpu abụọ. Anyị ga-akwụsịrịrị nhụsianya a dị egwu. N'etiti erighị ihe na-edozi ahụ na ọnwụ na-enwekarị ọrịa. Ọnọdụ jọgburu onwe ya na nnukwu mpi Africa bụ oke mmiri ozuzo zuru oke maka ntiwapụ, nke ọ gwụla ma anyị mere ngwa ngwa ga-esiwanye ike," Dr Moeti kwukwara. Iji bulie nzaghachi ihe mberede dị irè maka nsogbu dị n'ọnụ ụzọ anyị, anyị chọrọ US $ 124 nde, mana anyị natara naanị 34% nke arịrịọ anyị ruo ugbu a. "
Mkpuchi ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa na mpaghara ọgwụ mgbochi ụmụaka na-azọpụta ndụ dị n'okpuru oke dị mkpa iji gbochie ọrịa. N'ọtụtụ mba nke mpaghara ahụ, mkpuchi ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa measles dị oke ala iji gbochie ọrịa yana mba niile dị ukwuu nke dị n'akụkụ Afrịka enweela ọrịa ntiwapụ nke ọrịa measles na 2022.
Oké ọkọchị abụghị naanị ihe omume ihu igwe dị oke egwu na mpaghara ahụ na-alụ ọgụ. South Sudan na-enwe afọ nke anọ n'usoro nke idei mmiri na 40% nke obodo n'okpuru mmiri. Oke mmiri ozuzo na oke idei mmiri na-aga n'ihu na-emetụta puku kwuru iri puku mmadụ n'ofe Sudan gbara agbata obi. Iju mmiri a ebibiela ma ọ bụ mebie ọtụtụ puku ụlọ na ọtụtụ iri ụlọ ọrụ ahụike, isi iyi mmiri, na ụlọ mposi na steeti iri na ise. Ọzọkwa, idei mmiri emetụtala anụ ụlọ na obosara ala ubi, nke na-ebute ụkọ nri.
Enweghị nchekwa nri, nke sitere na idei mmiri na ụkọ mmiri ozuzo, yana esemokwu, ọdịda sitere na ọrịa COVID-19, na ọnụ ahịa nri na mmanụ ọkụ dị elu, amanye ndị mmadụ ịgbapụ n'ụlọ ha na mpaghara ugbu a nwere nde mmadụ 4.5 gbara ọsọ ndụ na ndị na-achọ mgbaba yana yana nde mmadụ 12.7 chụpụrụ n'ime obodo. Nchụpụ nke ndị mmadụ na-apụtakarị na ha ga-atụfu nlekọta ahụike ha chọrọ, gụnyere nlekọta mgbochi. Ebe ndị mmadụ juru na nwa oge nwere mmiri na-adịghị mma na ọnọdụ ịdị ọcha nwere ike itinye aka n'ihe egwu dị elu nke ntiwapụ.
Na nzaghachi na nsogbu ahụike na-arịwanye elu, WHO lekwasịrị anya n'ịhụ na ndị na-adịghị ike, karịsịa ụmụaka nwere ike ịnweta ọrụ ahụike dị mkpa, na-echebe ndị mmadụ site na ọrịa site na mgbasa ozi ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa, ịchọpụta na ịzaghachi ọrịa na-efe efe na inye ọgwụgwọ maka nnukwu erighị ihe na-edozi ahụ, n'etiti omume ndị ọzọ. .
WHO achịkọtala ihe karịrị nde US $ 7 na akụrụngwa na akụrụngwa maka nnukwu mpi Africa gụnyere US $ 3 nde na ngwa maka erighị ihe na-edozi ahụ siri ike, ma ọ bụ ọrịa dịka ọgbụgbọ na ọgbụgbọ. Otu a zụrụkwa puku kwuru puku ndị ọrụ ahụike n'ofe mpaghara ahụ maka njikwa oke erighị ihe na-edozi ahụ.
"WHO chọrọ ndị mmekọ ngwa ngwa ka ha gbakọta ọnụ iji kwado nzaghachi ụkọ nri na mpaghara," Dr Egmond Evers, onye na-ahụ maka ihe omume na-eme ihe nkiri, nzaghachi Horn of Africa nke WHO ka ukwuu "Anyị aghaghị ịhụ na nzaghachi ahụike siri ike iji gbochie ọrịa na ọnwụ site na ihe ize ndụ ahụike. metụtara ụkọ nri. Anyị chọrọ akụrụngwa ahụike na akụrụngwa, ọgwụ mgbochi, ọgwụ na ngwa iji kwado ọrụ ahụike dị mkpa. Anyị ga-emerịrị ihe ndị dị oke egwu dị ka ịgba ọgwụ mgbochi ọrịa wee kwalite nleba anya iji gbochie ntiwapụ ahụ ịpụ n'aka. Anyị enweghị ike igbu oge ọzọ. Anyị ga-eme ihe ugbu a. "
WHO nwere nzukọ ndị nta akụkọ taa na Dr John Rumunu, Director-General of Preventive Health Services, Ministry of Health, South Sudan, Lt. Col Dr Henry Kyobe Bossa, Onye Ọchịchị na-ahụ maka ọrịa Ebola, Ministry of Health, Uganda, Dr Egmond Evers, Onye na-ahụ maka ihe omume maka Greater Horn Africa Food insecurity and Health Dr Patrick Otim, onye nlekọta ihe omume WHO Africa maka ntiwapụ Ebola na Uganda.
