Onye isi WHO Tedros gwara ndị Etiopia na ndị Tigray: 'Nye udo ohere' n'ihi na 'ndị kacha nwee obi ike na-ahọrọ udo'

Onye isi oche nke World Health Organisation (WHO) Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus na Satọde gbara ndị Etiopia na ndị Tigrayan ume ka ha "nye udo ohere" n'ihi na "ndị kacha nwee obi ike na-ahọrọ udo."

Onye isi WHO, onye Tigrayan nke kparịrị gọọmentị Etiopia na Eritrea maka ịmanye mgbochi na-emebi emebi na Tigray. tweeted okwu ya na Satọde.

Ndị mkparịta ụka Etiopia na ndị Tigrayan bịanyere aka n'akwụkwọ nkwekọrịta n'izu gara aga Wenezde ka afọ abụọ nke agha na-emebi emebi nke gburu ọtụtụ puku mmadụ na narị puku kwuru puku mmadụ. Ndị otu abụọ ahụ kwetara ịkwụsị ọgụ, ịkwatu ngwa ọgụ ma kwe ka ohere enyemaka mmadụ na-enweghị ihe mgbochi na Tigray, mpaghara dị na ugwu Etiopia.

Ndị isi mkparịta ụka abụọ toro nkwekọrịta ahụ. Redwan Hussein, onye bụ onye ndụmọdụ nchekwa obodo na gọọmentị etiti Etiopia, na Getachew Reda nke Tigray People's Liberation Front (TPLF).

Ọgbaghara a bịanyere aka na Wednesde n'etiti gọọmentị etiti Etiopia na ndị ọchịchị Tigrayan kwuru na ndị agha Tigrayan ga-ewepụrịrị ngwa agha n'ime ụbọchị iri atọ ebe a na-atụ anya ka ndị ọchịagha n'akụkụ abụọ ahụ zukọta n'ime ụbọchị ise iji chọpụta ka mwepu a ga-esi mee.

Nkwekọrịta ahụ kwukwara na a ga-ahapụ ndị agha gọọmenti etiti Etiopia ka ha bata n'isi obodo Tigray nke Mekelle nakwa na ndị nchekwa gọọmenti etiti ga-eweghara okporo ụzọ, ọdụ ụgbọ elu, na ụlọ ọrụ gọọmenti etiti ndị ọzọ n'ime Tigray.

Ịbanye Mekelle kwesịrị ime ya n'ụzọ dị "ngwa ngwa, dị nro, udo na nhazi," nkwekọrịta ahụ na-ekwu, na-egosi n'ụzọ doro anya na ndị na-akparịta ụka nke Tigrayan enwetaghị ọtụtụ nkwenye n'aka gọọmenti etiti Etiopia.

Ọtụtụ ndị kwenyere na ọ ga-esi ike irere ndị mmadụ ụdị nkwekọrịta dị otú ahụ na Tigray, na ọbụna na-esiri ike ime ka ndị agha Tigrayan kwenye ka ha wepụta ngwá agha n'afọ ofufo ka afọ abụọ nke agha ọbara ji mee ka ọtụtụ nde mmadụ gbapụ na ọtụtụ puku mmadụ.

African Union ewepụtabeghị akwụkwọ gọọmentị nwere usoro nke udo, nke bụ nkwekọrịta n'etiti ndị iro ma ọ bụ ndị mmegide ka ha kwụsị ịlụ ọgụ ma ọ bụ esemokwu ruo oge ụfọdụ, ma akwụkwọ akụkọ ahụ abanyelarị na ụfọdụ ụlọ ọrụ mgbasa ozi na ndị ọzọ.

Nkwekọrịta ahụ agụnyeghịkwa ndị agha Eritrea ma ọ bụ ndị agha si mpaghara Amhara bụ ndị na-eso gọọmentị Etiopia na-alụ ọgụ. Ọ naghịkwa ekwu okwu gbasara mmebi iwu mmadụ ma ọ bụ ịza ajụjụ maka ọtụtụ narị puku mmadụ ndị e kwuru na e gburu. Ọtụtụ ndị ọzọ e dinara n'ike ma mekpọọ ọnụ na-eche ma ha nwere ike ịdabere na ndị agha gọọmenti etiti maka nchebe.

O doghị anya ihe nkwekọrịta, ma ọ bụrụ na ọ dị, ka gọọmentị etiti Etiopia mere, na ihe kpatara ndị agha si Tigray ga-eji nabata usoro nke nkwekọrịta ahụ. Na mgbasa ozi mgbasa ozi dị iche iche, ọtụtụ ndị Tigray ekwupụtala ndakpọ olileanya na nkwekọrịta ahụ.

N'akwụkwọ echiche e bipụtara na Akụkọ Africa taa Tọzdee, Omna Tigray, nke na-akọwa onwe ya dị ka òtù zuru ụwa ọnụ nke na-adịghị akwụ ụgwọ, nke na-enweghị isi na nzube nke ịkwado ndị Tigray nke ọma n'ụzọ dị irè, kwuru na "mmegharị ahụ iji kwado ikike ndị bụ isi nke ndị Tigray na-aga n'ihu ka agha mkpochapụ na Tigray ruru afọ abụọ," na-achọpụta na "N'ime afọ abụọ gara aga, ndị Tigray na-alụ ọgụ, ma n'anụ ahụ ma n'uche, maka ikike ha ịdị ndụ na ikike ha nwere ikpebiri onwe ha. Agha ahụ ebutela ihe karịrị nde mmadụ 2.2 bụ ndị Tigrayan chụpụrụ n'ime obodo, karịrị Ndị nkịtị 600,000 gburu, na iri puku kwuru iri puku ndị inyom na ụmụ agbọghọ nọ n'okpuru usoro ime ihe ike metụtara esemokwu. "

Òtù ahụ kwusiri ike na n'okpuru nkwụsị nke telekomunikania, ọchịchị Etiopia na ndị ha na ya jikọrọ aka emewo arụrụala dị ka mpụ agha, mpụ megide ụmụ mmadụ, na ogbugbu.

“Ebumnobi igbukpọ agbụrụ nke ndị agha mbuso agha, bụ nke ha kwadoworo n'ụzọ doro anya na ugboro ugboro, ka edekọtara nke ọma. Mgbasa mbibi ha kpachaara anya na ịbọ ọbọ edugala na nsogbu mmadụ kacha njọ n'ụwa. Mgbochi ndị gọọmentị Etiopia na-egbochi enyemaka mmadụ, nke dịworo ihe karịrị otu afọ na ọkara, akpatala ụnwụ nri mmadụ na ọdachi mmadụ mere, ebe puku kwuru puku mmadụ na-anwụ n'ihi agụụ na enweghị ọgwụ," otu ahụ dere.

Òtù ahụ gbakwụnyere, "Ọ bụ ezie na nkwekọrịta a bụ ihe kpatara inwe nchekwube kpachara anya, ebe ọ bụ na ọ bụ iji kwado nchekwa nke ndị nkịtị na hụ na ịnweta enyemaka mmadụ, a ka ga-ahụ ya. otú A ga-emejuputa nkwekọrịta dị otú ahụ na Kedu usoro nkwenye ga-adị. "

Ọ bụ afọ abụọ kemgbe ọnwa Nọvemba 4, 2020 ka agha na-aga na Etiopia n'etiti ndị agha gọọmenti etiti na ndị agha si Tigray People's Liberation Front (TPLF), ebe onye ọ bụla na-eti mkpu maka udo na nkwụsi ike, ọ ka ga-ahụ ya. ma ọgbaghara ahụ e binyere aka na South Africa ga-eduga n'udo, udo na ịdị n'otu.

Ndị ọchịchị Biden anabatala nkwekọrịta ahụ, ya na odeakwụkwọ nke steeti Anthony J. Blinken na-eto ndị ogbugbo na mba South Africa, yana ndị mmekọ ndị ọzọ.

"Anyị na-anabata nzọụkwụ dị mkpa e mere na Pretoria taa iji kwalite mgbasa ozi nke African Union iji "gbachie egbe" na mbinye aka nke nkwụsị nke agha n'etiti Gọọmenti Etiopia na Tigray People's Liberation Front," United States Secretary of State Anthony J. Blinken kwuru na nkwupụta. "Anyị na-aja ndị otu ahụ mma maka iwere nzọụkwụ mbụ a iji kwenye ịkwụsị ọgụ na ịga n'ihu na mkparịta ụka iji dozie nsogbu ndị dịpụrụ adịpụ iji mee ka udo dịkwuo elu ma weta njedebe ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ abụọ nke esemokwu. Anyị na-anabata nnyefe enyemaka mmadụ na-enweghị mgbochi yana nchebe nke ndị nkịtị nke kwesịrị ịmalite site na mmejuputa nkwekọrịta a."

Blinken gbakwụnyere na "United States na-aja onyeisi oche AU Commission Faki mma maka idu ndú ya yana mbọ pụrụ iche nke AU High Representative Obasanjo, onye bụbu osote onye isi ala South Africa Mlambo-Ngcuka, na onye bụbu onye isi ala Kenya Kenyatta, onye nkwado ya butere nzọụkwụ a dị ịrịba ama n'ihu. udo. Anyị na-etokwa South Africa maka iji mmesapụ aka nabata mkparịta ụka ahụ. "

“United States na-anọgide na-agba mbọ na usoro AU a na-eduga yana mmekorita anyị na UN, IGAD na ndị mmekọ mpaghara na mba ndị ọzọ iji kwado mmejuputa nkwekọrịta nke taa. Anyị na-anabata nkwupụta nke Prime Minista Etiopia Abiy na-ekwupụta ekele maka AU ma kesaa nkwado anyị maka ọchịchọ ya maka nkwalite mmekọrịta iji kwado nwughari na mmepe maka obodo niile dị n'ebe ugwu Etiopia nke esemokwu ahụ metụtara, "ka o kwuru.

Karen Bass (D-CA), Onye isi oche nke Ụlọ nke US House of Nnọchiteanya Subcommittee Ofesi Of Africa, Global Health, na Global Human Rights, nabatakwara nkwekọrịta ahụ.

“Ana m anabata ntinye aka nke ndị otu ahụ iji kwụsị ime ihe ike mere na mpaghara ugwu Tigray nke Etiopia. Taa gaara abụ afọ abụọ kemgbe ọgụ a na-enweghị isi malitere, na-emebi obodo na mpaghara ya gburugburu," Bass dere na nkwupụta ezigara Today News Africa na Tọzdee. “Ọgụ a akpatala ọnwụ na-enweghị isi nke mmadụ 500,000 ma ọ bụ karịa; nchụpụ ihe karịrị nde mmadụ abụọ; na agụụ zuru ebe niile site na mkpaghasị nke ọrụ ugbo na nri. Enwere m olile anya na nkwụsị nke ọgụ a ga-adịgide, n'adịghị ka nkwụsị ọkụ ahụ ekwuputara na March nke dị naanị ọnwa ise."

Ọ gbakwụnyere, “Ọ dị mkpa ịnakwere akụkụ nke otu African Union keere n'inweta nkwekọrịta a. AU kpọkọtara ụbọchị iri nke mkparịta ụka udo, na-ejedebe na nkwekọrịta a kwadoro. Ngwọta na-adịgide adịgide ga-esite na ntinye aka na-aga n'ihu, nke akụkụ abụọ ahụ gosipụtara njikere ịchụso. Ntinye aka na-aga n'ihu nke AU na mba ndị ha na ya jikọrọ aka nwere ike ịrụ ọrụ dị mkpa n'ịhụ na mpaghara Tigray na ndị Etiopia nwere ike ịgbake n'oge nsogbu a dị egwu."