Ijeri mmadụ ise n'ụwa niile na-anọgide na-enweghị nchebe pụọ na abụba trans na-emerụ ahụ, akụkọ ọkwa ọhụrụ sitere na Healthtù Ahụ Ike (wa (WHO) achọpụtala, na-abawanye ohere nke ọrịa obi na ọnwụ.
Ebe WHO buru ụzọ kpọọ maka mkpochapụ zuru ụwa ọnụ nke abụba trans na-emepụta na 2018 - ya na ebumnuche mkpochapụ edobere maka 2023 - Mkpuchi ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ nke amụma omume kacha mma amụbaala ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okpukpu isii. Mba iri anọ na atọ emejuputala atumatu kachasị mma maka ịlụso abụba abụba ọgụ na nri, yana ijeri mmadụ 2.8 echekwara n'ụwa niile.
Agbanyeghị nnukwu ọganihu, nke a ka na-ahapụ ijeri 5 n'ụwa niile n'ihe ize ndụ site na mmetụta ahụike na-emebi abụba na ebumnuche zuru ụwa ọnụ maka mkpochapụ ya na 2023 na-agaghị enweta n'oge a.
A na-ahụkarị abụba trans-fatty acid nke emepụtara n'ụlọ ọrụ n'ime nri ekpokọtara ọnụ, ngwaahịa esiri esi, mmanụ esi nri na mgbasa. Nri abụba trans na-akpata ihe ruru 500 000 ọnwụ akaghi aka site na ọrịa obi obi kwa afọ gburugburu ụwa.
"Aba abụba enweghị uru a ma ama, yana nnukwu ihe ize ndụ ahụike nke na-ebute nnukwu ụgwọ maka usoro ahụike," ka onye isi oche WHO, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus kwuru, "N'ụzọ dị iche, iwepụ abụba trans na-efu ọnụ ma nwee nnukwu uru maka ahụike. N'ikwu ya n'ụzọ dị mfe, abụba trans bụ kemịkalụ na-egbu egbu na-egbu egbu, na ekwesịghị inwe ebe na nri. Ọ bụ oge iwepụ ya ozugbo.”
Ka ọ dị ugbu a, 9 n'ime mba 16 nwere ọnụ ọgụgụ kachasị elu nke ọnụ ọgụgụ ọnwụ nke ọrịa obi na-akpata site na nri abụba trans enweghị usoro kachasị mma. Ha bụ Australia, Azerbaijan, Bhutan, Ecuador, Egypt, Iran, Nepal, Pakistan na Republic of Korea.
Omume kachasị mma na atumatu mkpochapụ abụba abụba na-agbaso ụkpụrụ ndị WHO guzobere ma kpachie abụba trans na-emepụta na ntọala niile. Enwere ụzọ ụzọ abụọ kachasị mma maka omume: 1) njedebe mba amanyere iwu nke gram 2 nke abụba trans nke ụlọ ọrụ mmepụta ihe kwa gram 100 nke abụba zuru oke na nri niile; na 2) mmachibido iwu mba na mmepụta ma ọ bụ iji mmanụ nwere akụkụ nke hydrogenated (isi iyi nke abụba trans) dị ka ihe eji eme ihe na nri niile.
Tom Frieden, Onye isi ala na onye isi oche nke Resolve to Save Lives kwuru, "Ọganihu n'iwepụ abụba abụba nọ n'ihe ize ndụ nke ịkwụsị, na abụba trans na-aga n'ihu na-egbu ndị mmadụ." "Gọọmentị ọ bụla nwere ike ịkwụsị ọnwụ ndị a nwere ike igbochi site na ịgafe amụma kachasị mma ugbu a. Agụchara ụbọchị nke abụba abụba na-egbu ndị mmadụ - mana gọọmentị ga-eme ihe iji kwụsị ọdachi a nwere ike igbochi ya. ”
Ọ bụ ezie na etinyere ọtụtụ amụma mkpochapụ abụba trans ruo taa na mba ndị na-akpata ego dị elu (karịa na America na Europe), ọnụ ọgụgụ na-arịwanye elu nke mba ndị na-akpata ego na-emejuputa ma ọ bụ na-agbaso iwu ndị a, gụnyere Argentina, Bangladesh, India, Paraguay, Philippines na Ukraine. A na-atụlekwa ụkpụrụ omume kacha mma na Mexico, Nigeria na Sri Lanka na 2023. Ọ bụrụ na agafe, Nigeria ga-abụ obodo nke abụọ na nke kachasị n'Africa tinye a kacha mma-omume abụba abụba iwu mkpochapụ na ebe. Ọ nweghị mba ndị na-akpata obere ego enwetabeghị amụma kacha mma iji kpochapụ abụba abụba.
Na 2023, WHO na-atụ aro ka mba gbado anya na mpaghara anọ ndị a: inwere amụma omume kacha mma, nlekota na onyunyo, mma mmanụ nnọchi na ntinye. WHO ndu emebela iji nyere obodo aka inwe ọganihu ngwa ngwa na mpaghara ndị a.
WHO na-agbakwa ndị na-emepụta nri ume iji kpochapụ ụlọ ọrụ mmepụta ihe abụba abụba sitere na ngwaahịa ha, na-adaba na nkwa nke International Food and Beverage Alliance (IFBA) mere. A na-agwa ndị na-ebunye mmanụ na abụba ka ha wepụ ihe ndị ụlọ ọrụ na-emepụta abụba abụba site na ngwaahịa a na-eresị ndị na-emepụta ihe oriri n'ụwa nile.
Akụkọ ahụ, a na-akpọ "Ngụkọta ruo 2023 - akụkọ WHO na mkpochapụ trans abụba zuru ụwa ọnụ 2022", bụ akụkọ ọkwa kwa afọ nke WHO bipụtara na mmekorita ya na Resolve to Save Lives, iji soro ọganihu ruo ebumnuche nke mkpochapụ abụba abụba na 2023.
